معرفی استان مرکزی:

استان مرکزی علاوه بر این که در مرکز کشور واقع شده با توانمندی هایی که در بخش های مختلف اقتصادی به ویژه صنایع بزرگ و پیشرفته دارد همچون قلبی پر تپش شریان های اقتصادی کشور را تغذیه می کند. همچنین جایگاه ظهور و حضور بزرگ شخصیتی است که در بخش عمده ای از تازیخ گذشته و تمامی عصر حاضر نظیر آن پا به عرصه وجود نگذاشته است. حضرت امام خمینی (ره) که در شهر خمین از شهرهای جنوبی استان ولادت یافت، تحصیلات آغازین خود را در مدرسه سپهداری اراک گذراند و بعدها با خورشید تابان علم و معرفت و دیانت پهنه جهان را نورافشانی و روشن نمود. وجود دیگر علمای وارسته و شخصیت های فرهیخته و رجال برجسته سیاسی، فرهنگی، ادبی، مذهبی و متخصصین در فنون مختلف نظیر فخرالدین عراقی، ملا احمد عراقی، میرزا تقی خان امیرکبیر، قائم مقام فراهانی، میرزا حسن آشتیانی، عباس اقبال آشتیانی، آیت الله میرزا محمد علی اراکی، پروفسور حسابی، شهید دکتر چمران، دکتر محمد قریب که عدد آن ها از 500 تجاوز می کند و بعضاً شهرت جهانی دارند نشانگر سرزمینی است که خاستگاه علم و اندیشه و عرفان است. مساحت استان معادل 29442 کیلومتر مربع می باشد که حدود 82/1 درصد از مساحت کل کشور را دربرگرفته است. آب و هوای استان، بیابانی، معتدل کوهستانی و سرد کوهستانی است. میزان رطوبت هوا و باران در شهرهای این استان یکسان نیست و از اردیبهشت تا شهریور، مناسب ترین زمان مسافرت به این استان است.

 

شهر اراک:

اراک ، مرکز استان مرکزی و به علت دارا بودن صنایع مادر، شهری صنعتی و کلان شهر محسوب می شود. اراک تا قبل از اسلام جزء قلمرو ماد بزرگ محسوب شده است، از قرون اول اسلامی به منطقه ی وسیع ماد بزرگ جبال می گفتند. در نیمه ی دوم قرن پنجم هجری که سلجوقیان بر غرب ایران استیلا یافتند، سرزمین جبال، عراق عجم خوانده شد. در زمان غتحعلی شاه ولایت عراق شاهد ناامنی و شورش های متعدد از اهالی فراهان، گلپایگان و چهارلَنگ (منطقه ای از لرستان) علیه حکومت قاجاریه بود، وی برای مقابله با این شورش ها و سازماندهی قوای چریکی ایران در منطقه، هیئت میسیو گاردان فرانسوی را به همراه یوسف خان گرجی، سپهدار لشگر جدیدالتأسیس عراق به این منطقه اعزام نمود. لذا در سال 1231 قمری برابر با 1194 خورشیدی به فکر ایجاد شهری جدید درخور مرکزیت منطقه و محل حکومت عراق افتاد که نام سلطان آباد به خود گرفت. اراک از معدود شهرهای ایران است که طبق نقشه ساخته شده، تاریخ و بانی آن مشخص است. شهر اولیه شکل شطرنجی داشت. این شهر در سال 1314 به اراک تغییر نام یافت. اراک از واژه ی اریکه و ارائک گرفته شده و به معنای تخت، سریر و محل نشستن است.

 

جاذبه های تاریخی و مذهبی اراک:

• مجموعه تاریخی بازار: از بناهای اولیه شهر است که در زمان فتحعلی شاه تأسیس شده و کلیه امکانات رفاهی از قبیل مسجد، سقاخانه، کاروانسرا، حمام و مدرسه و آب انبار در آن احداث گردیده و از این لحاظ از پیشرفته ترین اصول معماری و شهرسازی آن زمان بهره مند است. در زمان ساختش از هر سو به دروازه های اصلی شهر وصل می شده که بر اهمیت آن می افزوده است. در مجموعه بازار حدود 20 کاروان سرا یا تیمچه ساخته شده است که اغلب آن ها از  ساختمان های اولیه شهر می باشند. بازار اراک در دو محور شمالی- جنوبی و شرقی- غربی به طور مستقیم و عمود بر هم در مرکز بافت شطرنجی اولیه شهر قرار دارد. طول این بازار کمی کمتر از یک کیلومتر است و دارای دیوارهایی با ارتفاع بسیار است که در برخی نقاط طول آن ها به ۷ متر می رسد. برای خرید هرگونه مایحتاج می توانید به بازار مراجعه کنید
• 
  
• .

 

مدرسه سپهداری: نخستین مدرسه ساخته شده در شهر اراک مدرسه سپهدار است که از آثار دوره قاجار محسوب می شود. مدرسه ی سپهداری به عنوان نخستین بنای شهر با اقتباس از سبک مدارس صفویان و با کاشی کاری‌ های ظریف و زیبای دوره قاجار یکی از بناهای موجود در مجموعه بازار اراک است. این بنا دارای مسجد، آب انبار، صحنی وسیع و حوض سنگی است و از مراکز علمی و فرهنگی و مذهبی کشور محسوب می شود. آیت الله حائری یزدی در سال ۱۳۳۳ هجری قمری این مدرسه را به حوزه علمیه تبدیل کرد. حضرت امام خمینی (ره)، مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی، مرحوم آیت الله العظمی اراکی و بسیاری دیگر از علما و فضلا در این مدرسه به تحصیل و تدریس علوم دینی پرداخته اند.

 

 

خانه حسن پور: این خانه واقع شده در یکی از گذرهای بازار اراک، بنایی قدیمی است که در زمان احمد شاه قاجار بنا شده و در ابتدا شرکت فرش متعلق به حاج علی مشیری بود و پس از آن تبدیل به مدرسه و در آخر منزل مسکونی جواد حسن پور شد. در سال 1374 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خانه را خرید و پس از بازسازی تبدیل به موزه صنایع دستی شد. مساحت ساختمان خانه ۶۰۰ مترمربع و در دو طبقه ساخته شده است که امروزه از جاذبه های شهر اراک محسوب می شود.

 

حمام موزه چهار فصل: حمام چهار فصل در زمان احمد شاه قاجار به دست محمد ابراهیم خوانساری ساخته شد که امروزه در خیابان شهید دکتر بهشتی (عباس آباد) اراک قرار دارد. علت این نام گذاری وجود نقاشی هایی از فصل های مختلف سال در گوشه و کنارهای حمام بوده است. این اثر تاریخی با ۱۶۰۰ متر مربع مساحت، لقب بزرگ ترین حمام ایران را به خود اختصاص داده است. آب مورد نیاز آن از قنات تامین می شده و برای گرم نگهداشتن آن، ارتفاعش را  حدود 5/3 متر پایین تر از خیابان های اطرافش ساخته اند.

 

 

تالاب میقان: تالاب میقان واقع در شمال شرقی اراک ( در نزدیکی روستای مشهد میقان) با وسعت حدود 100 کیلومتر مربع با زیبایی تمام خودنمایی می کند. اگر در طول سال به مقدار کافی باران بیاید پرآب می شود اما در سال های کم بارش خشک شده و فرم کویری می گیرد.  زمین های باتلاقی آن منبع عظیم سولفات سدیم در کشور هستند که باعث شده کارخانه املاح معدنی ایران  به استخراج مواد معدنی از تالاب بپردازد. اگر علاقه مند به طبیعت هستید، بازدید از تالاب را فراموش نکنید، چرا که گونه های مختلف و گاهی نادر از پرندگان، پستانداران و گیاهان آب شور در اطراف آن یافت می شوند.

 

روستای هزاوه:  قریه آشناباد (هزارابه یا امروزه به نام هزاوه) روستایی زیبا و تاریخی در 20 کیلومتری شمال غربی شهرستان اراک است.  قدمت روستا را قرن پنجم هجری تخمین می زنند. بافت هزاوه به خاطر کوهپایه بودن شکل پلکانی دارد و از گل، سنگ و چوب ساخته شده است. مقبره امامزاده سلطان سید احمد از نوادگان امام زین العابدین (ع) و جد بزرگوار مقام معظم رهبری (مدظله العالی) که در بلندترین قسمت این روستا قرار دارد و وجود مناظر طبیعی زیبا در اطراف امامزاده جلوه خاصی را به منطقه داده است. امامزاده سلطان سید احمد در منطقه عراق عجم (اراک فعلی) نزول اجلال نومده و در اثر تعقیب عمال بنی عباس به ارتفاعات روستا پناهنده شده و در خود و فرزند رشیدش شهزاده اسماعیل با همراهانی ار بنی فاطمه به فیض شهادت نائل آمدن. در زمان شه عباس صفوی گنبد و بارگاهی عالی بر فراز آن قبر بنا گردید. فرزانگانی چون میرزاابوالفتاح، محمد حسین حسینی معروف به وفا وزیر با کفایت زندیه، قائم مقام اول، میرزا ابوالقاسم قائم مقام وزیر شهید قاجاریه منتسب به این امامزاده می باشند و حتی میرزا تقی خان امیرکبیر صدراعظم شهید نیز خود را پرورش یافته ی مکتب اهل بیت و ریزه خوار سفره کرم این حرم مطهر می دارند. روستای هزاوه را زادگاه مردان تاریخ ایران نامیده اند. چرا که افراد مشهوری مانند میرزا تقی خان امیرکبیر، قائم مقام فراهانی و … در آن متولد شده اند.

 

غارها، قلعه و بقاع روستای تاریخی انجدان: روستای انجدان در 30 کیلومتری جاده اراک - خمین قرار دارد و به خاطر طبیعت زیبا، غارهای عجیب، زمین های مناسب برای شکار و قدمت تاریخی اش به یکی از جاذبه های شهر اراک تبدیل شده است. پس از حمله مغول ها به ایران، انجدان برای مدتی مقر فرماندهی اسماعیلیان شد. چندین مقبره از آن دوران برجای مانده است.

                                                                                                    

منطقه حفاظت شده هفتاد قله: بین شهر های اراک، خمین و محلات با فاصله 25 کیلومتری از اراک این منطقه قرار دارد. از زمان های قدیم به علت پوشش گیاهی و جانوری خاص منطقه و ازدیاد حیوانات هفتاد قلعه مورد توجه شکارچیان و ثروتمندان بوده است. در این منطقه ۶۲ کتیبه حکاکی شده وجود دارد که قدمت برخی از آن ها به ۴۰۰ سال پیش می رسد.

 

مرقد امامزاده محمد عابد (ع) (روستای مشهد میقان): کیلومتر 12 جاده اراک – فرمهین. امامزاده محمد عابد (ع)، مشهور به شاهزاده محمد عابد از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می باشد. ضمناً در طرح جامع این آستانه مبارکه کلیه فضاهای خدماتی و رفاهی زائران پیش بینی گردیده است که بتدریج در حال اجرا و ساخت می باشد.

 

بقعه هفتاد و دو تن ساروق: امامزادگان مذکور از احفاد و نوادگان امام سجاد (ع)، امام محمد باقر (ع) و امام موسی بن جعفر (ع) هستند که در درگیری مزدوران مأمون در این مکان به شهادت رسیدند. بزرگ این امامزادگان پدر و پسری به نام های علی صالح بن عبدالله اعرج بن حسین اصغر بن امام سجاد (ع) و عبدالله ثانی بن علی صالح می باشند. بنای امامزادگان 72 تن ساروق مربوط به سده ی 6 هجری است.  این بقعه در شهر ساروق در 48 کیلومتری اراک واقع شده است. شایان ذکر است ساروق زادگاه کربلایی کاظم کریمی ساروقی است که رخداد بزرگ عصر (معجزه حافظ قرآن شدن کربلایی کاظم کریمی، پیرمرد بی سواد ساروقی) در جوار این امامزادگان شریف به وقوع پیوست.

 

 

چشمه درمانی چپقلی: 20کیلومتری شهر اراک، جنوب غربی- روبروی روستای رباط میلی

 

غار سفیدخانی: 18کیلومتری شهر اراک، روستای خانه میران کوه سفیدخانی

 

بقعه امامزاده عبدالله و آمنه خاتون: بقعه این امامزادگان در داخل شهر اراک در خیابان شهید دکتر بهشتی (عباس آباد) واقع است. گوهری مدفون در این بقعه متبرکه امامزادگان عبدالله (ع) و آمنه خاتون (س) از فرزندان امام کاظم (ع) هستند. همچنین در جوار این گوهران آن ها جمعی از ملازمان ایشان مدفونند. به روایت کتاب بحارالانوار پس از دو سال دوری از امام رضا (ع) عده ای از برادران و برادرزادگان حضرت روانه ایران شدند. مشهورتری چهره این کاروان امامزاده عبدالله و امامزاده حسن بن موسی کاظم (ابوعبدالله) بودند که این کاروان در کنار رود کره (کرهرود) مورد هجوم ناجوانمردانه عمال بنی عباس قرار گرفته و به شهادت رسیدند. پس از شهادت، پیکر پاکشان در محلی دور از روستا به خاک سپرده می شود که درر زمان صفویه ساختمانی با کنبد عرقچین و فضایی ساده بر فراز مدفنشان بنا می گردد. در سال 1387 چند تن از مسئولین به منظور مرمت بقعه شریف، حاشیه ضریح و اطراف قبر مطهر را بررسی می کردند که سردابی ظاهر شد که 3 متر پایین تر از ضریح و به صورت حوضی بزرگ بود. پیکر مطهر امامزادگان در این مکان در حالی که بدن ها کاملاً سالم بوده، در اینجا قرار داشته است. قدمت این سرداب به 1200 سال قبل می رسد. بنای جدید به شیوه ی سنتی بازسازی شده و در آن الگوهای سنتی به صورت طاق چشمه و کاشی کاری رسمی بندی کاسه ای، قوس های پنج و هفت و کاشی کاری معلقی و هفت رنگ به کار گرفته شده است.  

 

 

موزه سلطان آباد: موزه سلطان آباد چهارمین موزه شهر اراک است که در سرای کاشانی بازار اراک قرار دارد که به صورت خصوصی اداره می شود 130 متر مربع مساحت دارد. فعالیت موزه به صورت تخصصی در زمینه خوشنویسی و صنایع فلزی محسوب می شود.

 

مقبره آقا نورالدین: داخل شهر اراک ، پارک شهر

 

موزه مفاخر: داخل شهر اراک ، خیابان دکتر شهید بهشتی (عباس آباد)

 

بقعه امامزاده (شاهزاده) حسین (ع): این بقعه در 35 کیلومتری جاده اراک – فرمهین، روستای نظام آباد قرار گرفته است و بنای آن مربوط به قرن 8 و 9 هجری است.

 

خمین: بیت تاریخی حضرت امام خمینی (ره) ، بقعه امامزاده ابوطالب (ع) (از نوادگان امام حسن مجتبی (ع))، بقعه امامزاده عبدالعلی (ع) (از نوادگان امام سجاد (ع)) در روستای ریحان

محلات: بوستان سرچشمه ، چشمه آبگرم ، یخچال نیم ور، دهکده گل و گیاه زینتی، خورهه ، امامزادگان فضل و یحیی (ع) (از فرزندان امام کاظم (ع) و امام رضا (ع))

فراهان: بقعه امامزاده احمد بن علی (ع) (از نوادگان امام کاظم (ع)) و شهر قدیمی زیر زمینی زلف آباد

آشتیان: بقعه امامزاده بی بی فاطمه صغری (س) (از فرزندان امام موسی کاظم (ع)) روستای سیاوشان

کمیجان: روستای زیبا و سرسبز وفس، غار وفس، آتشکده فردجان، غار قلعه جوق

دلیجان: غار چال نخجیر، بازار نراق، بقعه امامزاده فاطمه صغری یا بی بی زبیده خاتون (س) (از نوادگان امام رضا (ع)) درمنطقه بیدشکین شهر نراق. بقعه امامزادگان معصوم (ع) (از نوادگان امام کاظم (ع))

تفرش: بقعه امامزاده محمد (ع) (از نوادگان امام سجاد (ع) و از اجداد بزرگوار مقام معظم رهبری (مدظله العالی))، آرامگاه پرفسور محمود حسابی، مقبره امامزاده مهدی ابوالعلی(ع) (از نوادگان امام جعفر صادق (ع))، مسجد شش ناو

شازند: باغک شازند، سراب پنجعلی، امامزادگان سهل و جعفر و طالب (ع) (از نوادگان امام سجاد (ع)) در شهر آستانه

سوغات استان مرکزی

سوغات استان مرکزی بسیار متنوع است، از انواع صنایع دستی مثل گیوه و فرش دستباف گرفته تا نان‌های محلی و مواد خوراکی که از محصولات کشاورزی متنوع استان مرکزی به دست می‌آیند. از جمله ی آن ها: فتیر اراک، انار و رب انار ساوه، انگور ، شیره انگور ، باسلق و کشمش هزاوه، گل و گیاهان زینتی محلات، عسل خمین، فرش ساروق، جوزقند نراق و گیوه سنجان